Sự kết hợp giữa bệnh trào ngược dạ dày thành thực quản (GERD) và béo phì đã tạo ra mối quan tâm chung về mối liên hệ giữa hai tình trạng này. Một số nghiên cứu đã đề cập đến mối quan hệ tiềm ẩn giữa GERD và béo phì, tuy nhiên cơ chế chính xác nào béo phì tạo ra bệnh trào ngược dạ dày xuất phát từ việc trào ngược dạ dày thực quản này lại chưa được xác định rõ. Vậy mối quan hệ tìm ẩn ở đây là gì? Hãy cùng Dr Spa tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
Mối quan hệ tiềm ẩn giữa GERD và béo phì
Một số nghiên cứu đã tập trung vào mối quan hệ tiềm ẩn giữa GERD và béo phì và kết quả thu được từ những cuộc khảo sát trên đã chỉ ra rằng béo phì có liên quan đến sự tăng nguy cơ mắc phải các triệu chứng trào ngược dạ dày và biến chứng GERD, bao gồm viêm thực quản, Barrett ’ s thực quản và ung thư biểu mô tuyến thực quản so với những người bị BMI bình thường. Cũng có những dấu hiệu của mối quan hệ dựa trên liều lượng giữa BMI và các triệu chứng liên quan đến GERD và hơn nữa, một nhóm thuần tập lớn gần đây nhắm tới người trưởng thành đã cảnh báo nguy cơ mắc GERD với chỉ số BMI cao hơn có thể xảy ra phạm vi bình thường.
Tại sao béo phì gây ra viêm thực quản trào ngược?
Ngay cả khi các cơ chế mà béo phì gây ra bệnh trào ngược đã được chứng minh, Con đường sinh bệnh vẫn được đề xuất là áp lực dạ dày tăng lên làm giãn cơ thắt thực quản dưới (cơ vòng thực quản dưới) và do đó làm lộ niêm mạc thực quản với axit. Kết quả của các nghiên cứu theo dõi độ pH mỗi 24 giờ cho thấy béo phì có liên quan với sự gia tăng đáng kể số lượng các cơn trào ngược axit cũng như những lần trào ngược dài và thời gian có pH <4, đặc biệt là trong giai đoạn sau ăn uống. Phát hiện này đã được khẳng định thêm bởi một nghiên cứu gần đây hơn, cũng dùng cách theo dõi độ kháng pH: không chỉ trào ngược axit mà số lần không trào ngược axit cũng tăng đáng kể khi BMI tăng.
Một nghiên cứu gần đây để đánh giá về áp lực và chức năng của đường nối thực quản-dạ dày, bằng cách dùng máy đo áp suất độ phân giải cao đã báo cáo rằng khi béo phì, sự chênh lệch áp lực dạ dày-thực quản bị biến đổi theo cách tăng dòng ngược của dạ dày đi vào thực quản.
Chu vi vòng eo và chênh lệch áp lực dạ dày-thực quản
Do áp lực trong dạ dày và chênh lệch áp lực dạ dày-thực quản có tương quan chặt chẽ với chỉ số BMI và chu vi vòng eo, tuy nhiên khi chúng được so sánh đồng thời trong một mô hình hồi quy, chu vi vòng eo được cho thấy có liên quan trực tiếp với nhiều mức áp lực khác nhau, trong khi mối quan hệ giữa BMI và áp lực trở nên không đáng kể hoặc giảm đáng kể. Ngoài độ dốc áp suất bất thường và phép đo độ phân giải cao cũng cho thấy béo phì có liên quan với thoát vị khe hoành.
Có một mối tương quan đáng kể giữa chỉ số BMI, chu vi vòng eo và sự phân chia theo trục của cơ vòng thực quản dưới bụng và cơ hoành bên trong, do đó người ta cho rằng đây là dấu hiệu của rối loạn áp lực hoặc tăng áp lực trong dạ dày. Đồng ý với phát hiện trên, trong một nghiên cứu bệnh chứng hồi cứu đánh giá BMI liên quan đến viêm thực quản và thoát vị khe hoành, người ta thấy rằng béo phì có liên quan mật thiết với sự xuất hiện chung của viêm thực quản và thoát vị khe hoành.
Người ta đã thừa nhận rộng rãi việc thoát vị khe hoành có những ảnh hưởng sinh lý bệnh đến cơ chế bệnh sinh của GERD: tăng khả năng trào ngược khi ăn uống, giảm áp lực cơ vòng thực quản dưới, giảm thanh thải axit thực quản và tăng nhạy cảm với giãn cơ thắt thực quản dưới thoáng qua lại.
Vai trò của cơ thắt thực quản dưới
Trong tất cả những cơ chế gây ra trào ngược, cơ chế giãn cơ thắt thực quản dưới đóng vai trò quan trọng nhất. Mô hình trào ngược sau bữa ăn tiêu chuẩn, gần đây đã được đánh giá trên các bệnh nhân béo phì và dư cân bằng cách dùng phương pháp đo áp suất thực quản sau ăn 2 giờ và theo dõi pH thực quản. Kết quả của nghiên cứu trên đã chỉ ra rằng, khoảng thời gian sau ăn ở các bệnh nhân béo phì và dư cân đều có sự gia tăng đáng kể về tỷ lệ giãn cơ thắt thực quản dưới và tỷ lệ giãn cơ thắt thực quản dưới có trào ngược axit so với nhóm người có BMI bình thường.
Cả BMI và vòng eo đều cho thấy mối tương quan thuận có ý nghĩa với giãn cơ thắt thực quản dưới và có mối quan hệ giữa liều và tác dụng. Do đó, có vẻ như áp lực trong dạ dày sau ăn cao hơn gây ra kích thích mạnh mẽ hơn một chút cho cơ quan cảm giác cơ căng và căng ở dạ dày gần, dẫn đến giãn cơ thắt thực quản dưới nhiều sau ăn.
Các cơ chế đề xuất mà béo phì vòng bụng gây ra trào ngược
| Yếu tố cơ học | Tăng chênh lệch áp lực trong dạ dày và dạ dày-thực quản |
| Tăng nguy cơ thoát vị khe hoành | |
| Tăng độ nhạy đối với giãn cơ thắt thực quản dưới | |
| Giảm áp lực cơ thắt thực quản dưới | |
| Yếu tố sinh học phân tử | Tăng mức độ adipocytokine bao gồm interleukin 6 và yếu tố hoại tử khối u α |
| Rối loạn vận động | Tốc độ làm trống dạ dày bị chậm lại và thời gian làm sạch thực quản bị chậm lại |
Béo phì vùng bụng
Mỡ bụng hoặc mỡ nội tạng, hay béo phì vòng bụng (VAT) không khác biệt so với mỡ toàn thân hoặc mỡ dưới da (SCAT) . Ví dụ, béo phì vòng bụng hoạt động hơn về mặt sinh học, được thúc đẩy bằng số tế bào miễn dịch bị viêm cao hơn, do đó đề kháng insulin nhiều hơn và vì vậy dẫn đến tỷ lệ chết chung cao hơn ở mỡ dưới da
Béo bụng có thể giải thích rõ ràng hơn các triệu chứng lâm sàng của Barrett ’ s thực quản và ung thư biểu mô tuyến thực quản. Sự tập trung mỡ trong máu có xu hướng ở nội tạng nhiều hơn là vùng bụng ở những người có nguy cơ cao mắc Barrett ’ s thực quản.
Một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng đường kính bụng được đo bởi chu vi vòng eo là một yếu tố nguy cơ của Barrett ’ s thực quản độc lập với BMI, trong khi mối liên quan giữa BMI và Barrett ’ s thực quản biến mất sau khi thay đổi đường kính bụng. Những nghiên cứu đã chỉ ra rằng mỡ bụng là yếu tố quan trọng kết nối giữa béo phì và Barrett ’ s thực quản. Ngoài áp lực cơ học, chất béo nội tạng có hoạt tính chuyển hoá cao có liên quan chặt chẽ với mức adipo-cytokine trong máu như interleukin 6 và yếu tố hoại tử khối u α, có thể đóng một vai trò trong GERD và/hoặc hậu quả là gây ung thư.
Trên thực tế, theo một nghiên cứu đặc biệt gần đây, một lượng lớn mỡ bụng nội tạng liên quan với mỡ dưới da được xác định có liên quan đến sự gia tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh Barrett ’ s thực quản.
Hậu quả của bệnh trào ngược dạ dày thực là gì?
Ợ nóng hay bệnh trào ngược dạ dày gây ra những hậu quả nghiêm trọng nào và có cách chữa trào ngược dạ dày không?
Viêm thực quản
Một lượng axit dạ dày tràn vào đường hô hấp có thể gây ra nghẹt mũi, mất giọng, viêm tai, viêm xoang, hen suyễn, viêm thanh quản, viêm phế quản hay viêm phổi.
Thực quản của Barrett
Đây là một tình trạng tiền ung thư trong đó lớp niêm mạc thực quản biến đổi, gần giống với lớp lót ruột hơn. Thực quản Barrett có thể làm giảm một số triệu chứng ợ nóng nhưng cũng làm tăng nguy cơ ung thư thực quản.
Hẹp thực quản
Khi dịch dạ dày trào ngược thực quản nhiều, lâu sẽ gây phù nề và tổn thương niêm mạc thực quản, có thể dẫn đến loét, hẹp thực quản. Tình trạng này khiến cho người bệnh nôn, chóng mặt và khó khăn khi nuốt hoặc nuốt vướng, tức ngực. Cực kỳ đau phía sau xương ức khi ăn gây nôn trớ.
Ung thư thực quản
Đây là biến chứng cuối và cực kỳ nghiêm trọng của bệnh trào ngược thực quản. Ung thư thực quản hay xuất hiện ở những người trên 50 tuổi. Ung thư thực quản gây ra nhiều đau, chảy máu thực quản khiến người bệnh gầy nhanh, da khô và xuất hiện nhiều nếp nhăn. Ở Việt Nam, mỗi năm có khoảng 7.000 ca ung thư thực quản. Đáng quan ngại là người bệnh do được phát hiện muộn nên tỉ lệ sống thêm 3 năm là dưới 5%.
Vậy là qua bài viết dưới đây Dr Spa đã trình bày cho các bạn các hậu quả cũng như lý do tại sao bệnh ợ nóng– trào ngược dạ dày lại thường gắn liền với người béo phì. Nếu có bất kỳ thắc mắc gì hãy để lại bình luận ngay phía dưới để chúng tôi có thể hỗ trợ các bạn nhé!
